Vaslav keek naar het gordijn voor zich dat dadelijk zou open gaan. Daarachter in de zaal zat Romola met haar moeder en stiefvader Oscar Pardany. Vele Engelse vrienden zaten daar eveneens. Toch was de zaal, ondanks de zulks bewerende artikelen in de krant, lang niet uitverkocht. Omdat het een variété theater was met clowns en populaire zangers? Het was moeilijk om al deze gedachten uit zijn hoofd de bannen en enkel de poëet te zijn.

Bronia stond al in de juiste uitgangspositie en hij legde zijn hand om haar middel en nam zijn plaats in. Bij de laatste tonen van de ouverture ging het gordijn open en vervolgens werd het stil. Vaslav keek naar de dirigent, die een teken aan de musici zou geven dat ook door de dansers gebruikt werd. Zijn ogen dwaalden even de zal in, een zaal met lege plekken. Toch moest deze avond een succes worden, voor hemzelf, voor Roma en vooral voor haar ouders.

Op de voorste rij, ietwat verlicht door de lamp van de dirigent, zat een bekende man. Zijn grote hoofd leunde een tikje naar rechts terwijl hij de groep voor hem kritisch observeerde. Was dit gezichtsbedrog of was Sergei Pavlovitch werkelijk in het theater aanwezig? Hoewel het beeld eigenlijk zo vertrouwd was, voelde Vaslav zich duizelig worden. Hij greep Bronia steviger vast, richtte zich een beetje op en haalde diep adem. Sergei Pavlovitch in de zaal, wat deed hij hier? Waarom was hij niet in Praag of in Duitsland waar zijn ballet zou toeren. Wat deed hij hier?

Hij miste het sein van de dirigent maar toen de bekende klanken van Chopin weerklonken, reageerde zijn lichaam automatisch en enkel Bronia merkte dat hij een seconde te laat begon.

Hij danste goed en maakte geen enkele fout, doch had ook niet de geest van de poëet in zich. Telkens weer zwierven zijn ogen naar die man op de eerste rij, die ook steeds naar hem keek. Zijn armen waren over elkaar, alsof hij vastbesloten was niet te klappen. Zou Sergei Pavlovitch de nieuwe choreografie waarderen? Het publiek deed dit wel, de etude van Ivanova en de zes sylphides bracht menig handen op elkaar. Het ballet ging voorbij als een voertuig waarin je zit maar waarbij je niets met de besturing te maken hebt. Het publiek klapte en er waren verscheidene open doekjes. De man vooraan bewoog echter niet en nogal in de war gebracht verdween Vaslav in de coulissen om zich daar gereed te maken. Onderwijl danste Kotchetovsky de Danse Orientale, een stuk dat eigenlijk te kort was om voldoende tijd te geven voor het omkleden en juist nu wenste Vaslav dat de make-up voor Spectre perfect was. Er waren zo vele herinneringen aan verbonden.

Bronia kwam, als het jonge meisje gekleed, naar hem toe. Kotchetovsky was klaar en het was stil in de zaal omdat Vaslav niet wilde dat er tussen de balletten door muziek werd gespeeld.
"Nee, ik ben nog niet klaar. Laat me met rust!"
"Maar Vatza, je kan de mensen niet laten wachten!"

Ze bedoelde het goed, zijn trouwe zusje, maar kon niet verhinderen dat een door zenuwen gevoerde paniek onder zijn huid kroop en zich omzette in woede.

"Ga weg! Ik ben nog niet klaar."

Haar gekwetste onderzoekende ogen deden het allemaal nog erger worden maar ze begreep hem en ging. Zijn handen trilden terwijl ze de make-up voltooiden, het liefste zou hij de hele schminkdoos op de grond gooien en zelf weglopen maar ook dat moest voorbij zijn. Volwassen worden was zo gemakkelijk niet.

Bronia zat op het toneel klaar in haar stoel, haar hoofd een beetje opzij gezakt en haar mond hing een klein stukje open, het meisje sliep na haar bal. Sergei zou haar lelijk vinden en haar met Tamara vergelijken, die mooi was. Of zou hij denken aan Natalija, het meisje van het gemaskerde bal?

De dirigent kon beginnen, de muziek dwarrelde door de lucht. Het deed Vaslav meer aan dode herfstbladeren denken dan aan een zomeravond met de geur van bloemen. Hij wilde goed danswen om het geërgerde publiek weer te verzoenen en om Sergei te tonen dat hij het alleen ook wel kon en tevens speciaal voor hem, de herinnering aan zijn feest. Het leek al zo lang geleden dat Jean Cocteau voor de grap een Sergei had getekend in het kostuum van het meisje. Hij had niet geweten dat hij de waarheid weergaf, de geest van de roos was zijn herinnering aan een bal dat eeuwen geleden gevierd was.

Vaslav schonk aandacht aan iedere beweging, de mensen vonden het mooi en klapten, de muziek daarmee in tweeën brekend. Sergei zou nooit middenin een stuk klappen, waren zijn armen nog over elkaar. Vaslav gluurde terwijl hij zijn pirouettes draaide, maar de stoel was verlaten.

Het publiek applaudisseerde en liet hen tweemaal terugkomen voordat het volgende nummer begon. Vaslav deed wat men van hem verwachtte omdat dit een van de meest simpele dingen was die men van hem wilde, iedere stap deed zijn energie echter verder ineenschrompelen zoals een prop papier in de vlammen. Onder een bezorgde blik van Bronia, die niets meer durfde te zeggen, ging hij naar zijn kleedkamer.

Eerder had Bronia gezegd dat het goed ging. Maar de afgelopen weken was hij geplaagd door de ene tegenslag na de andere, uitputtende repetities gingen arm in arm met het regelen van alle dat nodig was voor een dansseizoen en Vaslav had nooit geweten dat dat zoveel was. Iedereen was aardig, Bronia, Roma en Lady Ripon; ze deden alles om hem ervan te verzekeren dat dit seizoen zou slagen. Roma zei keer op keer: "Ze kiezen voor jou, Vaslav, niet voor Diaghilev." Het leek een strijd die hij nooit had willen voeren, waarvoor was dit nodig? Er waren drie verschillende groepen ontstaan uit één. Anna Pavlova was al zeer snel bij Diaghilev weggegaan, ze hadden het ook niet zo goed kunnen vinden. Maar wie had kunnen denken dat Nijinsky en Diaghilev tegenover elkaar zouden staan?

Hij moest zichzelf voorhouden dat hijzelf dit niet had gewenst en dat Sergei zelf hem ertoe gedwongen had door zijn contract te verbreken en wanneer hij het zichzelf niet voorhield, hielpen de anderen het hem wel herinneren, bijna ieder uur van de dag. Vaslav wist echter heel goed dat hijzelf een minstens even groot aandeel in de geschiedenis had door een even weerspannige houding als de ander aan te nemen.

Waarom was Sergei gekomen? Was het uitsluitend uit belangstelling of wilde hij aangeven dat het verleden nog wel degelijk bestond en lang niet zo zwart was als Vaslav zelf graag wilde geloven. Zijn aanwezigheid smeekte om een gesprek en deed een verlangen oprijzen naar het samenzijn van weleer.

"Het wordt tijd voor vakantie, Vatza, je bent moe en je zult fijn kunnen rusten aan het Lido."

Vanuit de spiegel keek een vermoeide Natalija hem aan, zij was ouder geworden en haar ogen hadden hun glans ingeruild voor een koortsachtige schittering. De schaduwen rond de ogen werden door de make-up verhuld, doch dat kon haar gesteldheid niet verbergen. Cinderella had haar prins gekregen na de avond van het bal, maar dat ze na enkele jaren gingen scheiden, vertelde het sprookje er niet bij. Ze leefden nog lang en gelukkig, zo beloofde de schrijver zijn publiek, vergetend dat ook sprookjesfiguren in het gewone leven wel eens op ongeluk stuiten, zeker wanneer de pen van hun schepper hen verliet en zij het ineens zonder zijn leiding moesten doen.

"Ja," antwoordde hij kort op de deurklop, er zouden wel mensen komen om hun waardering mee te delen en om hem te mogen zien. Hij hield er niet van gestoord te worden wanneer de make-up nog op zijn gezicht zat en slechts een kamerjas het doorweekte kostuum aan het oog onttrok doch hij had geen zin te weigeren. Het behoorde tot zijn verplichtingen om met mensen te praten.

De geur van seringen bezwangerde de lucht, in de spiegel zag hij de zwartgejaste arm die hen neerlegde tussen alle kleuren op de tafel, wit tussen bruin, zwart en de vele gradaties roze. Vaslav onderdrukte de neiging die hand vast te grijpen en er onvoorspelbaar wat mee te doen. Of hij hem nu zou kwetsen of koesteren, het zou hem verraden.

Hij stond op, hopend dat het de vermoeidheid was die zijn benen deed trillen. De man die de bloemen met een bijna teder gebaar had neergelegd, had zijn gezicht aangepast aan zijn functie, er lag een neutrale kritiek in. Dacht hij werkelijk zich daarachter te kunnen verschuilen? Ze kenden elkaar, ondanks alle ruzies en onbegrip, toch beter. Vaslav wist dat Sergei in vele situaties toneelspeelde, hij was degene die op dat moment nodig was, een eigenschap van Sergei die hij gehaat had en nu begreep. Het was niet voor veel mensen weggelegd op ieder uur van de dag te kunnen doen wat men wenste. Hij had de gelegenheid er altijd toe gehad omdat men weinig eisen stelde, behalve aan de dans. Nu kon het niet meer, hetgeen hem grote moeite kostte. Mr. Alfred Butt met eer en respect begroeten was teveel van het goede geweest, Sergei had dat met zijn gespeelde vriendelijkheid wel gedaan in dezelfde situatie. Hij zou zich bovendien zo opgesteld hebben dat hij de meerdere bleef, ook al was hij een afhankelijke positie en diende hij te buigen. Sergei had dat allemaal geleerd, hij beheerste zijn situatie altijd tot in de puntjes. Vaslav kon het nog niet, zijn "Dank je," klonk hem hulpeloos in de oren.