Het is alweer 200 jaar geleden dat Leiden getroffen werd door de beruchte kruitramp. Een schip, geladen met een explosieve lading van 369 vaatjes buskruit, was onderweg van de kruitfabriek in Ouderkerk aan de Amstel naar het landelijk munitiedepot in Delft.
Het schip meerde midden in de stad aan bij het Rapenburg en de Steenschuur. De eigenaar, schipper Adam van Schie, was niet aan boord, maar wel zijn beide zonen Adam de jonge en Salomon. Deze meerden in de stad aan om hun zuster Petronella te bezoeken die aan de Garenmarkt woonde.
Wie er voor de catastrofale vonk zorgde, is niet bekend geworden. De dader zal het niet overleefd hebben.
De klap om 16.15 was zo luid, dat hij in Friesland zelfs te horen was, zo gaat het verhaal. Er kwamen wel 160 mensen om bij de explosie, voornamelijk vrouwen en kinderen (er stonden zes scholen in de omgeving van de Steenschuur), want de mannen waren op hun werk.
Ook werden er 216 huizen in de directe omgeving met de grond gelijk gemaakt.
Maar bijna elk huis in Leiden had schade opgelopen. Her en der werden stukken schip of menselijke resten aangetroffen. Het beroemdste slachtoffer was waarschijnlijk professor Luzac die aldaar een bezoek bracht aan zijn vriend de natuurkundige J.A. Bennet. Ook professor Adriaan Kluijt, (1735-1807, hoogleraar geschiedenis, staatsrecht en statistiek) was een van de slachtoffers.
Wie het overleefde was dichter, geschiedkundige en advocaat Willem Bilderdijk (1756-1831). Hij woonde op de Hogewoerd en hoewel het huis beschadigd werd, raakte niemand van zijn gezin gewond.
'Ik schrijf dezen tusschen de puinhopen van mijn huis,' schreef Bilderdijk aan een vriend.
Nederland was in rep en roer. Behalve dat er vele ramptoeristen (ook dat bestond toen al) naar het gebied kwamen zodat de prijs van een biertje snel opliep, werd er ook grif in de buidel getast om te geven aan de eerste nationale collecte! De opbrengst was, zeker in die tijd, behoorlijk groot, namelijk 1,8 miljoen gulden.
Ook de koning (Lodewijk Napoleon) kwam kijken, (hetgeen een goede gewoonte werd, zoals Beatrix ook Enschede bezocht) en hij beloofde dat de wijk in volle glorie herbouwd zou worden.
Daarvan kwam echter weinig terecht. Een halve eeuw gebeurde er helemaal niets, vervolgens werd er een museum en een laboratorium gebouwd, met ernaast een park.
De ramp had ook invloed in Nederland. Verzekeringen werden aangepast, maar ook kwam er een wet op het vervoer van gevaarlijke stoffen.
Lijst van slachtoffers